موزه باغ نگارستان

دانشکده‌ی علوم اجتماعی (دانشکده‌ی ادبیات سابق، دانشسرای عالی اسبق)، در سال ۱۳۷۱ از خیابان علایی به خیابان آل‌احمد نقل مکان کرد. زمین ساختمان باغ نگارستان و ساختمان دانشکده علوم اجتمایی و تعاون دانشگاه تهران به وزارت برنامه و بودجه واگذار شد و سازمان برنامه و بودجه (صاحب جدید آن) قرار بر تخریب آن و تبدیل آن به پارکینگ داشت. شواهدی که در زیر می‌آیند گواه تلاش‌های محمود روح‌الامینی برای حفظ و بقای این ساختمان قدیمی‌است.

برای دیدن عکسهای بیشتر به این صفحه مراجعه کنید.

چکیده زیر، از مقاله حسب حال (۲۴ مرداد ۱۳۷۱ روزنامه اطلاعات) و مقاله «حاشیه‌ه­ای بر حسب حال» (۲۸ شهریور ۱۳۷۱ روزنامه اطلاعات) گرفته شده است.

• باغ نگارستان در سال ۱۲۲۲ قمری (۱۹۰ سال پیش) به دستور فتح‌علی‌شاه در خارج شهر تهران ساخته شد و دو عمارت عالی به نام‌های «دلگشا» و «تالار قلمدان» داشت.
• در ۱۲۸۲، شمسی، نگارستان به موسسه‌­های دولتی اختصاص یافت.
• در ۱۳۰۷ شمسی، در زمان وزارت میرزا یحیی­‌خان اعتماد­الدوله، به دارالمعلمین عالی تبدیل گردید و با تعمیر و تجدید بنا به دانشسرای‌­عالی تغییر یافت و شامل دانشکده­‌های ادبیات، علوم و مقدمات پزشکی بود.
• با گسترش شهر به طرف شمال و جمع­‌شدن دانشکده در محوطه دانشگاه، این دانشکده­ها نیز به تدریج، از سال ۱۳۳۵، به دانشگاه تهران منتقل گردید.
• از سال ۱۳۳۵، این ساختمان به «لغت­‌نامه دهخدا»، «موسسه جغرافیا»، «موسسه زبان‌های خارجی» و همچنین به کلاس‌های سال عمومی‌دانشکده ادبیات اختصاص یافت.
• در سال ۱۳۳۷ با تاسیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی که فوق­لیسانس علوم اجتماعی نیز وابسته به آن بود، این محل مرکزی برای تدریس و تحقیق و انتشار علوم و مسائل اجتماعی گردید.
• با تاسیس دانشکده علوم اجتماعی در سال ۱۳۵۰ این محل منحصراً در اختیار دانشکده علوم اجتماعی (موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی) درآمد.
• مجسمه فردوسی این دانشکده که با ظرافت و هنرمندی از برنز به وسیله دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه(دانشکده هنرهای زیبا) به مناسبت هزاره‌ی فردوسی در سال ۱۳۱۳ ساخته و اهداء و در سال ۱۳۱۵ در باغچه معروف به «گلگشت فردوسی» نصب شد.
• اطاق شورای این دانشکده نزدیک به ربع قرن، محل برگزاری شورای دانشگاه بود.
• بر پیشانی کتابخانه و تالار و ایوان‌های این بنا، شعرهایی از فردوسی، اسدی، سعدی، حافظ و نظامی‌با مضمون­هایی متناسب هرعمارت، به خط عماد الکتاب (خطاط معروف، که امروز علاقه‌­مندان به خوش­نویسی، «سرمشق­های» او را به بهای گران می‌خرند) زینت یافته است.
• این مجموعه ده هزار مترمربع مساحت و ۶۴ اطاق دارد.
• خط پروین اعتصامی‌که در سال‌های ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ مدیریت کتابخانه و دانشسرایعالی را بعهده داشت زینت­‌بخش بسیاری از کتاب‌ها است.
• در زمانی بیش از نیم قرن، هزاران فارغ­‌التحصیل رشته­‌های علوم، ادبیات و علوم اجتماعی، در این دارالعلم زانوی تلمذ بر زمین زده‌­اند، و شخصیت‌های علمی‌و ادبی کشور، که صاحب تالیف و تصنیف فراوانند در این فضای تاریخی به تحصیل و تدریس و تحقیق پرداختند.
• استادان زنده‌نام وزنده‌نام‌هایی چون عباس اقبال، احمد بهمنیار، محمود حسابی، ملک‌­الشعرا بهار، علی‌­اکبر دهخدا، بدیع‌الزمان فروزانفر، ابراهیم پورداود، رشید یاسمی، عبدالعظیم قریب، غلامحسین صدیقی، عیسی صدیق، محمد حسین فاضل تونی، پرویز خانلری، محمدتقی مدرس رضوی، سیدکاظم عصار، محمد معین، سعید نفیسی، علینقی وزیری، جلال همائی و بسیاری دیگر که خوشبختانه زنده­‌اند و در کار تدریس و تحقیق و تالیف، سرمستان این میخانه­‌اند و روحانیتی که در فضای مقدس علمی‌و فرهنگی و ادبی دانشگاه‌های، احساس می‌­شود، از انفاس مسیحایی امثال این معلمان است.
• در زمانی که پژوهشگران و کاوشگران می‌­کوشند که محل درس و بحث عطار نیشابوری و بایزید بسطامی‌را بیابند و احیاء کنند، در شهری که کشتارگاه متروک‌ه­اش به بنیاد فرهنگی و زندان قصرش به کتابخانه تبدیل می­شود، بر همگان «واجب» است که اولین دانشگاه آنرا حفظ و مرمت کنند و نگذارند به هیچ بهانه‌ای از دست دانشگاه بیرون رود، اینگونه بناها «آثار­الباقیه» ملت و امت است.

دوازدهم امرداد ۱۳۷۱ – حسب حال

۲۵ شهریور ۱۳۷۱ – حاشیه حسب حال

۲۸ شهریور ۱۳۷۱ روزنامه اطلاعات – چکیده تاریخ‌چه باغ و بنای موزه دانشگاه